Người Việt đang phải tự trả 40% chi phí khám chữa bệnh, gấp đôi khuyến cáo của WHO, mà không được BHYT thanh toán, tạo gánh nặng kinh tế và gây ngại ngần trong việc điều trị.
Thông tin này được ông Nguyễn Đức Hòa, Phó tổng Giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam, đưa ra trong quá trình tham vấn ý kiến về Dự án Luật bảo hiểm y tế sửa đổi, do Bộ Y tế đang xây dựng, vào ngày 6/7.
Theo khuyến nghị từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Bảo hiểm Y tế (BHYT) nên thanh toán 80% chi phí, trong khi người bệnh chỉ phải đóng 20%. Tuy nhiên, ở Việt Nam, trung bình, người dân phải tự trả 40% chi phí y tế. Mức này cao hơn so với người dân ở Lào, Campuchia, Myanmar, nhưng thấp hơn so với Indonesia, Philippines, Thái Lan và Malaysia.
“Chi tiền túi cao đang gây nghèo hóa hoặc tái nghèo cho nhiều gia đình sau khi điều trị”, ông Hòa cho biết. Nguyên nhân là do mức đóng bảo hiểm thấp, khiến cơ quan bảo hiểm không đủ kinh phí để mở rộng phạm vi thanh toán và quyền lợi khám chữa bệnh.
Mức đóng BHYT hiện tại là 4,5% lương cơ sở. BHYT chi trả cho các dịch vụ khám, chữa bệnh, phục hồi chức năng, chăm sóc thai sản định kỳ và sinh con. Tuy nhiên, các dịch vụ như sàng lọc sơ sinh, chẩn đoán sớm một số bệnh ung thư, khám sức khỏe định kỳ hoặc tại nhà… vẫn chưa được thanh toán. Đặc biệt, nhiều loại thuốc, bao gồm cả một số thuốc điều trị ung thư hiệu quả cao, vẫn không được bảo hiểm chi trả. Điều này dẫn đến việc nhiều bệnh nhân nghèo không có cơ hội điều trị do chi phí cho thuốc vượt quá hàng trăm triệu đồng.
Theo một chuyên gia ngành dược, từ năm 2018 đến nay, danh mục thuốc được bảo hiểm y tế hưởng chưa được cập nhật để bổ sung các loại thuốc mới, trong khi quy trình cập nhật danh mục này diễn ra khá nhanh chóng trên toàn cầu. Ví dụ, thời gian trung bình từ khi được cấp giấy phép lưu hành cho đến khi thuốc được cập nhật vào danh mục bảo hiểm y tế chi trả là 3 tháng ở Nhật Bản, 15 tháng ở Anh và Pháp, và 18 tháng ở Hàn Quốc.
Nhằm khắc phục những bất cập trên, Bộ Y tế đã xây dựng dự án Luật BHYT sửa đổi, dựa trên việc đánh giá, tổng kết thực tế, giải thích các vấn đề gặp phải và nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế. Mục tiêu của dự án là thực hiện BHYT toàn dân trên ba phương diện: tỷ lệ dân số tham gia BHYT, phạm vi dịch vụ được hưởng, và mức độ bảo vệ tài chính cho người sử dụng dịch vụ y tế.
Cụ thể, Bộ Y tế đề xuất BHYT chi trả cho các dịch vụ như sàng lọc sơ sinh, sàng lọc trước sinh, sàng lọc bệnh lây truyền từ mẹ sang con, khám và chẩn đoán sớm một số bệnh, bao gồm cả ung thư, khám sức khỏe định kỳ, khám chữa bệnh tại nhà (đối với người cao tuổi, người khuyết tật nặng), sử dụng vaccine, sinh phẩm và dinh dưỡng trong quá trình điều trị.
Để đảm bảo người dân có thể nhanh chóng tiếp cận với các loại thuốc mới được BHYT chi trả, các chuyên gia cũng cho rằng cần điều chỉnh và bổ sung danh mục thuốc (trong phạm vi thanh toán BHYT) ít nhất một lần mỗi năm và thiết lập cơ chế quy định cho việc cập nhật danh mục thuốc. Ngoài ra, việc đa dạng hóa các gói BHYT, tăng cường liên kết và hợp tác giữa BHYT xã hội và BHYT thương mại cũng sẽ giúp giảm gánh nặng tài chính cho người dân trong quá trình khám chữa bệnh.
Những thay đổi này nhằm đảm bảo quyền lợi của những người tham gia BHYT và đảm bảo quyền tiếp cận tối ưu đến phương pháp điều trị cho bệnh nhân. Mục tiêu đến năm 2025 là giảm mức chi tiền túi từ hộ gia đình xuống dưới 35%, và đến năm 2030 là dưới 30%.
Hiện tại, Bộ Y tế đang tiếp thu, điều chỉnh và hoàn thiện dự thảo luật, dự kiến trình lên Quốc hội vào tháng 5/2024 để thảo luận về dự thảo Luật BHYT sửa đổi.